Beweging in de leermiddelenmarkt
Gepubliceerd
5 november 2025
Leestijd
3 minuten
Het onderwijs wil meer grip op de leermiddelen, met meer regie op kwaliteit en toegankelijkheid en meer keuzevrijheid (zie manifest). Leraren hebben behoefte aan een rijke en betaalbare leermiddelenmix.
In dit licht is Neon, het Nederlands Onderwijsinstituut, een coöperatieve educatieve uitgeverij opgericht. Neon heeft hierbij de ambitie om ‘de beste lesboeken’ voor leerlingen te ontwikkelen. Er is brede steun in het onderwijs, bij bestuurders en leraren. Het is de initiatiefnemer, Marten Blankesteijn, bovendien gelukt om bij verschillende fondsen middelen op te halen waardoor Neon voortvarend aan de slag kan.
Open leermateriaal en Neon
Leraren, scholen en besturen moeten meer regie krijgen – en nemen – over hun leermiddelen. Niet als passieve afnemers, maar als medeontwikkelaars en gebruikers die samen kunnen delen, aanpassen en verder ontwikkelen. Waardevol leermateriaal dat leraren zelf hebben gemaakt zou zoveel mogelijk in het publieke domein moeten worden ontsloten. Ook leermateriaal van publieke organisaties moet goed toegankelijk zijn, open gelicenseerd en aanpasbaar, zodat niet telkens het wiel opnieuw uitgevonden hoeft te worden. Op deze manier geven we leraren echt de mogelijkheid om zelf hun lessen in te richten.
Als programma IOL zoeken we de verbinding met iedereen die een bijdrage levert aan meer regie op leermiddelen. Dat geldt dus ook voor Neon. We geloven dat ook bij publieke methodes er een duidelijke behoefte blijft aan flexibel inzetbaar open leermateriaal. Soms als aanvulling op de methode, soms ook als invulling van het curriculum. We zijn hierover in gesprek met onderwijsorganisaties, leraren, schoolleiders en besturen. Ook ondersteunen we scholen bij het zelf (door-) ontwikkelen van open leermateriaal op basis van ons kwaliteitsmodel. Zo krijgen leraren de regie terug in de klas en kunnen zij leerlingen het maatwerk bieden dat nodig is. Onze ambitie:
- Scholen krijgen keuzevrijheid en meer regie op hun leermiddelenmix: een mix die aansluit bij hun behoeften en onderwijsconcept.
- Leraren krijgen meer invloed: met materiaal dat kan worden aangepast aan de klas, de leerlingen en de actuele situatie.
- Het onderwijs als geheel wint: de kwaliteit van het onderwijs neemt toe en het beroep van leraar wordt aantrekkelijker.
Kijk vooruit, wat komt er nu?
De leermiddelenmarkt is complex en volop in beweging, het is goed dat schoolbesturen zelf verantwoordelijkheid nemen om de gewenste verandering in gang te zetten. IOL blijft in gesprek met partners en scholen om:
- Leraren in positie te brengen als medeontwikkelaars en gebruikers van het materiaal, niet enkel als afnemers.
- Scholen te ondersteunen bij de stap naar vrij toegankelijk en aanpasbare leermiddelen als onderdeel van de leermiddelenmix.
- Bestaand leermateriaal uit het publieke domein open beschikbaar te maken onder open licenties.
- De marktstructuur te beïnvloeden door samenwerking, open aanbod en ontmoeting met uitgevers, scholen en beleidsmakers.