Leermateriaal verrijken met AI: actueel, relevant en van de docent zelf

Van minimale kennis naar brede toepassing  

“ Drie jaar geleden wisten we nog nauwelijks iets van (generatieve) AI. ChatGPT was net uit,” vertelt Eric Welp, trekker van het AI-project op het Griftland College. “Ongeveer anderhalf jaar geleden zijn we gestart met het inzetten van AI om lessen te verrijken. Dat was de oorspronkelijke doelstelling. Inmiddels zijn we een stuk verder.” Het draait niet alleen om de techniek, het gaat ook om de randvoorwaarden: hoe zorg je dat AI op een verantwoorde en effectieve manier wordt ingezet? Welke tools gebruik je? Hoe ga je om met privacy en AVG? En hoe begeleid je leraren in AI-geletterdheid, zodat ze echt begrijpen wat AI is en wat de mogelijkheden zijn voor henzelf en hun leerlingen?

Een schoolbrede omwenteling  

Op het Griftland college is AI breed opgepakt: lessen worden verrijkt met tekst, beeld, spraak en illustraties, echt multimodaal dus. De hele school doet mee: docenten Nederlands, maatschappijleer, geschiedenis, Engels, economie, zelfs het secretariaat. Een echte omwenteling voor de hele organisatie.   

De aanleiding lag in een al langer lopende discussie over het gebruik van open lesmateriaal. “Welke methode gebruik je, wat maak je zelf, en hoe houd je materiaal actueel? We wilden lesmateriaal dat beter aansluit bij de behoeften van leerlingen, dat het meer van hén wordt. Met de komst van AI zagen we een kans om dat te realiseren.”  

Actueel en relevant lesmateriaal  

“Veel mensen denken dat de kwaliteit van bestaand lesmateriaal automatisch goed is, omdat er een grote uitgever achter zit. Maar dat is niet altijd zo. Veel methodes zijn verouderd of niet alle inhoud is even relevant. AI maakt het juist mogelijk om actueel materiaal te creëren dat past bij de context van vandaag. Wij kunnen bijvoorbeeld binnen twee minuten lesmateriaal genereren over iets wat net in het nieuws is gebeurd, compleet met beelden en context. Dankzij de nieuwste AI-modellen (ChatGPT, Claude, Mistral, Gemini) is de kwaliteit van dat lesmateriaal inmiddels zo goed dat het in veel gevallen al beter is dat wat er in de methodes staat.”  

Er wordt daarbij gebruik gemaakt in de AI-modellen van een combinatie van toegang tot het internet en Large Language Models (LMMs), dat zijn systemen die getraind zijn om teksten te begrijpen, verwerken en om te buigen naar menselijke taal. Zo ontstaan lessen die beter aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen en waarin de actualiteit (en regio) een grotere rol speelt.       

AI in de klas   

De toepassing van AI is breed zichtbaar in de klas. “Zowel docenten als leerlingen gebruiken het inmiddels. Leerlingen vinden het helemaal prima, voor hen is AI heel natuurlijk. Voor docenten is het nieuw, maar ze ontdekken steeds meer mogelijkheden”, vertelt Eric. De barrières voor maatwerk verdwijnen: lessen zijn direct aan te passen aan het niveau en de interesse van elke klas. Zo wordt in de klassen één onderwerp op drie manieren worden uitgerold voor verschillende groepen, zonder extra werk. “Dat maakt het onderwijs een stuk efficiënter, verlaagt de werkdruk voor docenten en verhoogt de opbrengsten”  

Een van de projecten is de ontwikkeling van AI-gegenereerde lessen over burgerschap. “Alles wat we maken, dient als ondersteuning voor het gesprek in de klas, niet als vervanging van de docent. Het lesmateriaal is bedoeld om interactie uit te lokken, niet om leerlingen alleen achter een scherm te zetten. Daarnaast hebben we met een consortium chatbots ontwikkeld die leerlingen gebruiken als soort ‘escape room’-oefening, daar was zelfs de staatssecretaris bij betrokken.”   

Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, kunnen oefenen met deze chatbots. De chatbots functioneren als assistent en zijn multimodaal: leerlingen praten met de chatbot, die luistert en terugpraat. Zo ontstaat een natuurlijke manier van oefenen en leren.       

Leren werken met AI  

AI biedt veel kansen, maar vraagt ook om zorgvuldigheid. “Het is een nieuw domein”, vertelt Eric. Leerlingen en ouders gaan er ook mee aan de slag. Het levert ook de vraag op hoe betrouwbaar sommige vormen van gebruik zijn: hoe AVG-vriendelijk of hoe duurzaam is deze nieuwe technologie?   

Daarom geeft Eric meerdaagse trainingen om leraren hierin op te leiden. “We hebben een programma van negen dagen ontwikkeld waarin alle multimodale onderwerpen aan bod komen: van prompten, tot video’s genereren en interactieve quizzen en toetsvormen opzetten. Docenten leren verantwoord werken met AI, inclusief de voor- en nadelen van verschillende modellen, en de ethische kanttekeningen die daarbij horen.”     

Meer eigenaarschap en motivatie  

Volgens Eric is een belangrijke opbrengst dat docenten weer eigenaar worden van hun lesmateriaal. “We maken zelf materiaal, delen het openlijk en zijn trots op wat we doen.” Deze opbrengsten worden ook actief gedeeld met andere scholen. “Een goede prompt houd je niet voor jezelf, dat is een van onze gouden stelregels. Het gaat niet meer om het lesmateriaal, maar om de prompts en de assistenten die daarachter zitten.”  

Zelf je lessen verrijken met behulp van AI? Ga aan de slag met deze AI-collectie vol uitleg, voorbeelden en opdrachten.      

Wil je je als leraar verder professionaliseren in het verantwoord en doordacht inzetten van AI?
Bekijk dan de AI-starterkit van programma IOL: een verdiepende toolkit voor professionele ontwikkeling