Open leermateriaal heeft veel voordelen. Er is een breed aanbod gratis beschikbaar en iedereen mag het op maat maken. Logisch dat je daar als docent of school mee aan de slag wilt. Maar hoe ga je dan te werk? Wat moet je al kunnen om met open lesmateriaal te werken en hoe zorg je dat het goed integreert in de bestaande lessen? Lees verder voor tips en info over hoe je open leermiddelen zelf kunt gebruiken.
Als docent ben je nauw betrokken bij de ontwikkeling van je leerlingen. Als geen ander weet jij wat ze nodig hebben om zichzelf zo goed mogelijk te ontwikkelen. Dan kan het zijn dat je leermateriaal daar niet helemaal op aansluit. Open leermaterialen kunnen dan uitkomst bieden. Omdat de open leermiddelen naar eigen inzicht aan te passen zijn, kun je er altijd voor zorgen dat ze actueel zijn en dat alle informatie die erin staat relevant is. Ook actuele thema’s zoals desinformatie of het slavernijverleden en vaardigheden zoals digitale geletterdheid kunnen bij verschillende vakken worden ingepast door open leermaterialen te gebruiken.
De eerste stap voor het gebruik van open lesmateriaal is: bedenkt wat je mist en hoe dat gat opgevuld kan worden. Je kunt open leermateriaal gebruiken als toevoeging aan je bestaande curriculum. Dat kan bijvoorbeeld door het toevoegen van keuzeopdrachten of extra oefeningen. Maar het open lesmateriaal kan bijvoorbeeld ook gebruikt worden in een projectweek waarbij je diep op een thema ingaat. Mogelijk hoort daar een excursie bij, die je voorbereidt aan de hand van leermateriaal wat open gedeeld wordt. Dat iets niet op het examen gevraagd wordt, betekent tenslotte niet dat je het niet kunt behandelen.
→ Lees op VO-Content hoe je een goede mix van open en gesloten leermateriaal maakt
→ Leer bij SLO hoe je een curriculum samenstelt voor jouw lessen of school, bijvoorbeeld met open leermateriaal!
“Op mijn school zitten veel leerlingen die gebruik maken van een rolstoel. Daar moet je je lessen ook op aanpassen. Dat kan eenvoudig wanneer je gebruik maakt van open leermateriaal.”
Stephan Konings, VSO Prisma College
Wil je open lesmateriaal gebruiken, dan vergt dat misschien een iets andere aanpak dan je gewend bent. Je gaat tenslotte zelf op zoek naar manieren om het materiaal te implementeren tijdens je werk. Het goede nieuws is: veel vaardigheden daarvoor bezit je al.
Zo is het belangrijk dat je de kwaliteit van het leermateriaal op waarde kunt schatten. Beoordelingen van andere docenten helpen je tijdens het zoeken, maar uiteindelijk ben jij degene die het best inschat of het materiaal geschikt is voor je klas.
Omdat open leermateriaal altijd digitaal wordt aangeboden helpt het als je over wat basale digitale vaardigheden beschikt. Soms moet je overweg kunnen met een pdf-bestand, moet je een PowerPoint-presentatie bewerken of een YouTube-video embedden. Er zijn ook online tools die je helpen om snel en gemakkelijk lessen te maken of aan te passen. Zo kun je met Wikiwijs Maken gemakkelijk je eigen lessen maken of aanpassen.
→ In deze handreiking lees je welke ict-bekwaamheden voor docenten handig zijn
Voor je open leermateriaal gaat aanpassen, is het goed om eerst te kijken naar wat je precies wilt bereiken en wat je leerlingen nodig hebben. Identificeer de leerdoelen en bepaal welk materiaal daar het beste bij past.
Als het leermateriaal eenmaal gebruikt is in de klas, dan is het tijd voor evaluatie. Hoe reageerden de leerlingen erop? Prikkelt het de nieuwsgierigheid en stimuleert het tot leren? Past het binnen de kerndoelen van het onderwijs? Sluit het aan bij het curriculum, of voegt het juist iets toe wat daarin ontbreekt? Wat ging goed, wat kon beter? Vooral bij die laatste vraag toont open leermateriaal zijn kracht: als je weet dat er iets niet perfect is, dan heb je toestemming om het aan te passen.
Open leermateriaal wordt digitaal aangeboden. Dat betekent dat je altijd technische hulpmiddelen nodig hebt om er gebruik van te maken. In veel gevallen is er gratis software beschikbaar om bijvoorbeeld pdf’s of PowerPoint-presentaties aan te passen. Ook lesmateriaal maken in Wikiwijs kost niets en voor het samenwerken met collega’s, voor tips, overleg en feedback is gratis software te vinden.
Als je school gebruikmaakt van een Learning Management System, of Elektronische Leeromgeving (ELO), dan kun je soms het lesmateriaal integreren in de online omgeving. Zo biedt Wikiwijs de mogelijkheid het lesmateriaal te exporteren om in een ELO te verwerken. Is je ELO hiervoor geschikt, dan kun je zo ook de voortgang van leerlingen in het lesmateriaal nauwgezet volgen in een vertrouwde omgeving.
Open lesmateriaal wordt ontwikkeld door instellingen met veel kennis van zaken of onderwijsprofessionals die het materiaal zelf ook gebruiken. Door bijvoorbeeld op een platform als Wikiwijs te kijken naar de sterrenscores of de keurmerken kun je zien hoe anderen het lesmateriaal beoordeeld hebben.
Voordat je lesmateriaal kiest, is het altijd zaak om zelf te beoordelen of het voldoet aan jouw wensen en de behoeften van je leerlingen. Controleer de inhoud dus goed voor je de knoop doorhakt om ermee aan de slag te gaan. Zo kun je ook nagaan of de stof nog actueel is, of dat het materiaal bijgewerkt moet worden voor je het gebruikt in de klas.
Ben je geïnteresseerd in het gebruik van open leermateriaal? Wil je meer weten over hoe je ermee aan de slag kunt, wat open leermateriaal voor jou kan betekenen of hoe het geregeld is met copyright en licenties? Of zoek je ervaringen van andere docenten met leermateriaal dat open en vrij beschikbaar is? Impuls Open Leermateriaal brengt gebruikers, makers en experts bij elkaar en stimuleert zo het gebruik van lesmateriaal dat vrij is om te gebruiken en aan te passen. Word lid van onze community, blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en leer hoe open leermateriaal je leerlingen verder brengt.