Hoe kun je de nieuwsgierigheid van leerlingen prikkelen? Hoe organiseer je ‘nieuwsgierige’ lessen? En hoe zorg je ervoor dat je als docent meer leert over toekomstgericht leren? De landelijke kennistafel Onderzoekend en Ontwerpend Leren weet daar het antwoord op. De kennistafel ontwikkelde afgelopen jaren de website Weten Wat Werkt. De website biedt niet alleen een ruime verzameling open leermiddelen, maar ook achtergronden en materialen voor professionalisering van leerkrachten in het primair onderwijs.
“Dankzij subsidie van de PO-raad en het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek konden we deze website afgelopen jaren ontwikkelen”, vertelt Juliette Walma van der Molen. “Vanuit de kennistafel hebben we expertise gebundeld door onderzoekers, leerkrachten en directeuren samen te laten werken aan het belang van nieuwsgierige vragen stellen en het belang van professionalisering. Het is een unieke samenwerking uit alle geledingen van het onderwijsveld.”
Het thema nieuwsgierigheid wordt op Weten Wat Werkt uitgelicht in zes verschillende ‘tegels’. Iedere tegel bevat een uitgebreide collectie lesmateriaal, filmpjes, achtergrond en mooie voorbeelden vanuit scholen. “We hebben op de website een selectie gemaakt van dingen waarvan we weten dat het werkt”, aldus Juliette. “Op de site staan ook de onderzoeken met de resultaten. Normaal zit dat achter een betaalmuur, maar hier is het voor iedereen toegankelijk.”
De tweede pijler van de website is professionalisering. Het belang van onderzoekend en ontwerpend leren in het onderwijs is groot, maar ten opzichte van omliggende landen wordt hier op basisscholen in Nederland nog relatief weinig aandacht aan besteed. Juliette: “Het heeft te maken met attitude. Veel docenten zijn vanuit een zekere ‘handelingsverlegenheid’ eerder geneigd om gebruik te maken van standaard lesmethodes.”
“Veel docenten zijn vanuit een zekere ‘handelingsverlegenheid’ eerder geneigd om gebruik te maken van standaard lesmethodes.”
– Juliette Walma van der Molen
De website Weten Wat Werkt werd twee jaar geleden al gelanceerd. Toch heeft de kennistafel nu subsidie gekregen van Impuls Open Leermateriaal. “We hebben een schat aan informatie en lesmateriaal, maar we merken dat het materiaal nog onvoldoende gebruikt wordt”, vertelt projectleider Hein van den Bemt van de kennistafel. “We gebruiken deze subsidie om de bekendheid van de website te vergroten en het materiaal beter vindbaar te maken.”
Naast de eigen website Weten Wat Werkt wordt nu ook een eigen pagina gemaakt op Wikiwijs waardoor het materiaal beter te vinden is. Juliette: “We zouden het liefste zien dat het lesmateriaal ook op andere websites wordt geplaatst, zoals Kennisnet. Hoe meer bekendheid er is voor Weten Wat Werkt, hoe beter het is. Om dat te realiseren, moet je ook de scholen in.” Eén van de manieren waarop dat gebeurt, is via Pabo-studenten. Hein: “We gaan gebruik maken van Pabo-studenten die stagelopen. We hebben dit uitgezet op scholen en we hebben gemerkt dat het vooral Pabo-studenten zijn die razend enthousiast zijn over dit lesprogramma. We hopen dat het zich via hen als een olievlek verspreid over de scholen.”
Om ervoor te zorgen dat meer scholen en leerkrachten de website gaan gebruiken, werd tijdens de pilot een attitudevragenlijst opgesteld over het gebruik van open leermiddelen. Hein: “Bijna vijftig leerkrachten hebben de attitudevragenlijst ingevuld. Eén van de dingen die wij terugkregen, was dat leerkrachten de website waarderen, maar dat zij nog dingen missen om doelmatig gebruik te kunnen maken van de open leermiddelen. Zo kregen we bijvoorbeeld te horen dat er behoefte is aan extra zoekfuncties, zodat leerkrachten niet alle tegels op de site hoeven door te zoeken. Die extra zoekfuncties voegen we toe.”
Ook kwam uit de vragenlijst en een aantal aanvullende interviews naar voren dat er soms grote verschillen zijn tussen leerkrachten ten aanzien van open leermiddelen. Juliëtte: “We zien ook dat dit samenhangt met de achterliggende pedagogische opvattingen en attitudes van leerkrachten. Dat betekent dat het belangrijk is om in de opleiding en bij de professionalisering van leerkrachten meer aandacht te besteden aan dergelijke achterliggende percepties.”
Hein en Juliette zijn blij dat de aandacht voor Weten Wat Werkt toeneemt. Maar het is een weg die langer is dan gedacht. Hein: “We komen er langzamerhand achter dat we een wat langere adem moeten hebben.” “Het maken van alleen een website is niet genoeg”, voegt Juliette toe. “Dankzij de pilot van Impuls Open Leermateriaal kunnen we nu de scholen in. Dat is heel waardevol.”