Hoe komt open leermateriaal in de praktijk het beste tot zijn recht? Om dit te ontdekken, ondersteunt Impuls Open Leermateriaal projecten met begeleiding en subsidie. We monitoren deze projecten en de kennis die we opdoen, borgen we en maken we beschikbaar voor anderen. Zo geven we open leermateriaal een rotsvast fundament.
App Noot Muis bestaat sinds 2019. Het is een initiatief van stichting Jong Leren, in samenwerking met 7 andere organisaties. Het doel is om digitale geletterdheid te integreren in het taalonderwijs. Het materiaal is open en beschikbaar via het platform Wikiwijs. In dit project gaan 12 scholen aan de slag met deze mooie collectie. Ze gebruiken het in de klas, passen het aan en breiden het uit waar nodig. Tijdens het gebruik werken de scholen met zogenaamde ‘kwaliteitskaarten’. Hiermee kunnen docenten het lesmateriaal op kwaliteit checken. Daarbij bieden ze ondersteuning bij het gebruik in de klas.
Wanneer je bij een bètavak iets verkeerd begrijpt, blijkt dat vaak heel hardnekkig af te leren. Het zorgt ervoor dat leerlingen (en ook volwassenen) vaak lang blijven hangen in deze misvattingen. Als een docent deze onjuiste denkbeelden kan herkennen, is hij beter in staat te bepalen welke lesstof en aanpak leerlingen nodig hebben om het te doorbreken. De Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON), de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren (NVvW) en het Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsonderzoek en Nascholing (ICLON) van de Universiteit Leiden hebben samen leergemeenschappen opgezet. Hierin werken docenten samen om diagnostische vragen te ontwikkelen, zodat ze de misvattingen kunnen herkennen. In dit project willen ze minstens 20 van deze vragen per pak ontwikkelen. In de volgende schooljaren werken ze verder aan het uitbreiden van het aanbod.
Bij Stichting Technasium is er de behoefte om in het vakgebied Onderzoek & Ontwerpen meer aandacht te besteden aan digitale geletterdheid en informatica. Binnen de vakken praktische ICT-vaardigheden, mediawijsheid, digitale informatievaardigheden en computational thinking, bijvoorbeeld. Daarom heeft de organisatie de handen ineen geslagen met de Vakvereniging Informatica. Tijdens dit project beginnen 4 leraren van het Technacium en 4 informatica-docenten samen 4 nieuwe crossover-projecten. Hierbij maken ze gebruik van het al bestaande open leermateriaal van de vakvereniging en de methode van het Technasium. Zo wordt het aandeel van het opleidingsmateriaal uitgebreid.
De afgelopen tijd is er steeds meer belangstelling voor het onderwerp ‘wereldburgerschap’. Dat komt mede door de wettelijke opdracht van het ministerie van OCW om ‘actief burgerschap en sociale cohesie’ te bevorderen. Scholen binnen het UNESCO-netwerk besteden vrijwel allemaal al aandacht aan dit onderwerp. Hierdoor is er de afgelopen tien jaar behoorlijk wat ervaring opgebouwd. Er bestaat nu al een mooie collectie van open leermateriaal over wereldburgerschap. Met dit project wordt hier verder op doorgebouwd. Zo gaan de UNESCO-scholen bijvoorbeeld een doorlopende leerlijn ontwikkelen, die het primair én voortgezet onderwijs overbrugt.
Er is een zeer levendige community die bezig is met open leermateriaal voor gespecialiseerd onderwijs. Deze zet zich in voor het ontwikkelen, (her)gebruiken en vindbaar maken van lesmateriaal voor leerlingen met een gespecialiseerde onderwijsbehoefte. De community beheert momenteel al 4 Wikiwijs-omgevingen. Het netwerk Gespecialiseerd Onderwijs gaat deze verder uitbouwen. In dit project worden er 2 nieuwe deelcommunities opgericht die open leermateriaal gaan verzamelen en ontwikkelen rondom praktijkvakken en leerroute 2 van het landelijke doelgroepenmodel.
Wiskunde, economie, natuurkunde en scheikunde: voor veel vakken op de middelbare school is het belangrijk dat de basisrekenvaardigheden op peil zijn. Een netwerk van Utrechtse scholen, onder aanvoering van het St. Bonifatius College, heeft daarom de collectie Vakoverstijgend Rekenen ontwikkeld. Dit biedt docenten van verschillende vakken lesmateriaal: PowerPoint-presentaties, uitlegvideo’s, digitale oefenopgaven met feedback en gebundeld materiaal voor leerlingen. Het wordt open beschikbaar gesteld via het platform www.vakoverstijgendrekenen.nl. Om de collectie ook goed in te zetten, is het belangrijk dat docenten begrijpen hoe ze het materiaal goed kunnen gebruiken en dat ook duidelijk is hoe Vakoverstijgend Rekenen is ingebed in de organisatie. Dit project gaat onderzoeken welke professionaliseringsactiviteiten het meest geschikt zijn voor dit project.
Een mooie ambitie van de schoolbesturen in Venlo: hier wil men kinderen kansrijk voorbereiden op de toekomst door Wetenschap en Techniek meer in te passen in het onderwijs. Op College Den Hulster is een van de mooiste ontdeklabs van Nederland gemaakt: het Experiencenter. Deze plaats wordt door de schoolbesturen Fortior en Kerobei (voortgezet onderwijs) en Akkoord (primair onderwijs) gebruikt om een doorlopende leerlijn te ontwikkelen voor Wetenschap en Techniek. Een cruciale voorwaarde om dit te laten slagen, is dat er goed toegankelijk en passend lesmateriaal beschikbaar is. Dit project ontwikkelt en arrangeert dat en stelt het als open leermateriaal beschikbaar. Het wordt een groeiende database van kant en klaar materiaal voor het W&T-onderwijs.
Het Freudenthal Instituut heeft als doel de kwaliteit van het onderwijs in rekenen, wiskunde, natuurwetenschappen en informatica te bevorderen. Het heeft de afgelopen jaren een flinke verzameling open leermateriaal opgebouwd voor het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en mbo. In dit project gaat het instituut deze collectie samen met vakdocenten upgraden, zodat er een grotere betrokkenheid met de doelgroep ontstaat. Hiervoor werkt het samen met lerarenopleiders en student-leraren. Zo wordt het materiaal doorontwikkeld.
EVOT ondersteunt scholen die de combinatie van onderwijs en topsport voor sporters met een NOC*NSF-status mogelijk maken. De organisatie doet aan Impuls Open Leermateriaal mee met Talent Skills, een programma waarin jonge topsporters met open leermateriaal gepersonaliseerd duaal voortgezet onderwijs krijgen. Door dit project kan het leermateriaal worden doorontwikkeld. In het programma werken fanatieke professionals samen om het leermateriaal zo passend mogelijk te maken. Deze kopgroep van docenten en experts geeft unieke inzichten over hoe je open leermateriaal goed kunt toepassen.
i&i is de vakvereniging voor informatica en digitale geletterdheid. Deze organisatie heeft de ambitie alle keuzethema’s van het informatica-examenprogramma aan te bieden als open leermateriaal. Daarbij wil de vereniging de collectie goed onderbrengen binnen zijn netwerk van enthousiaste vakdocenten in het voortgezet onderwijs. Ook moet er voor de verdere ontwikkeling en ondersteuning van leraren bij het gebruik van dit materiaal een community gebouwd worden. Deze gaat bestaan uit docenten, vakdidactici, experts en de VO-HO-netwerken.
De Landelijke Kennistafel OOL maakt zich sterk voor onderzoekend en ontwerpend leren. De afgelopen jaren ontwikkelde de organisatie de website ‘Weten Wat Werkt bij Leren Ontdekken’. Deze biedt een schat aan informatie, direct te gebruiken open leermiddelen én achtergronden en materialen voor schoolontwikkeling en de professionalisering van leerkrachten in het primair onderwijs. Tijdens dit project zal de kennistafel kijken hoe de collectie bij de onderwijsinstellingen die er gebruik van maken geborgd kan worden. Dit gebeurt met behulp van leerkrachten van verschillende scholen en experts. Daarnaast willen OOL het materiaal beter toegankelijk maken voor onderwijspersoneel.
Pool West is een invalpool voor het basisonderwijs. Het wil als projectP een lessenserie ontwikkelen in het vak ‘burgerschap’. Scholen blijken een concrete invulling voor dat vak te missen en er is slechts beperkt kwalitatief goed en geschikt open lesmateriaal beschikbaar. Als invalpool van leraren ziet Pool West juist een kans om burgerschap via het programma meer in het onderwijs toe te passen. De lessen zullen ontwikkeld worden voor midden- en bovenbouw primair onderwijs en open beschikbaar worden gesteld.
